Εσβησε στα 73 του χρόνια ο δημοφιλής ηθοποιός Σταύρος Παράβας. Το πληθωρικό ταλέντο του πέρασε από τη μεγάλη οθόνη, έλαμψε στο σανίδι και τα αρχαία θέατρα, ενώ τα δημοκρατικά του φρονήματα επί χούντας τον έστειλαν εξορία
Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
Μόλις προχθές είχε δεχτεί την πρόσκληση του Παντελή Βούλγαρη να παίξει στην καινούργια του ταινία «Ψυχή βαθιά» με θέμα τον Εμφύλιο. Του ήταν δύσκολο να αρνηθεί σε ένα φίλο, που μοιράστηκε μαζί του αναμνήσεις πικρές, όταν και οι δύο ήταν εξορία στη Γυάρο. Η υγεία του δεν ήταν καθόλου καλή. Φαινόταν αρκετά καταβεβλημένος. Πέρσι κατάφερε με κόπο να ξεπεράσει ένα έμφραγμα. Ωστόσο, όσοι τον είχαν δει τις τελευταίες μέρες, έλεγαν ότι τίποτα δεν προμήνυε το τέλος του Σταύρου Παράβα (χθες το πρωί στο σπίτι του) από ανακοπή.
Από την ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη «Ο μάγκας με το τρίκυκλο» (1972), από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του |
Ο σπουδαίος αυτός καλλιτέχνης ήταν σκληρά χτυπημένος από τη ζωή. Πάλεψε με την ανέχεια στα παιδικά του χρόνια, αγωνίστηκε σκληρά να σταθεί στα πόδια του ως καλλιτέχνης, δεν δείλιασε όταν τον κυνήγησε η χούντα, αλλά τον κατέβαλε η τραγική απώλεια του γιου του. Ετσι, τα 73 του χρόνια φαίνονταν να πέφτουν βαριά πάνω στις πλάτες του.
Ο Σταύρος Παράβας υπήρξε ηθοποιός με πηγαίο ταλέντο. Απόδειξη ότι ήταν περιζήτητος στους αριστοφανικούς ρόλους και διέπρεψε ως Βλέπυρος στις «Εκκλησιάζουσες» με τον θίασο του Ν. Κούρκουλου (1980), Χρεμύλος στον «Πλούτο» με το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Λουκα Ρονκόνι (1985), Τρυγαίος στην «Ειρήνη» με το Αμφι-Θέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου (1987), Αλλαντοπώλης στους «Ιππής» με το ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονοπουλου (1989).
Προηγουμένως είχε γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής από τους ρόλους του στο εμπορικό ελληνικό σινεμά. Κυρίως ταυτίστηκε -αδίκως φυσικά- με τον κινηματογραφικό ρόλο του ομοφυλόφιλου Φίφη. Αργότερα όμως ξεχώρισε και σε ρόλους ρεπερτορίου όπως στον «Βολπόνε» του Μπεν Τζόνσον και στον «Κύκλο με την κιμωλία» του Μπ. Μπρεχτ.
«Γεννήθηκα στο Τουρκοβούνι» έλεγε ο ίδιος στην «Ε». «Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες. Ο πατέρας μου, ασθματικός. Η μάνα μου άφησε τη Μικρά Ασία με μια ρόμπα και ένα σκόρδο στην τσέπη. Εγκυος έφτασε στο Ναύπλιο. Ηρθαμε στην Αθήνα κι εγώ αναγκάστηκα να κάνω δουλειές του ποδαριού για να βοηθήσω την οικογένειά μου. Δούλευα στην αγορά, στα καφενεία, έκανα θελήματα. Πήγαινα τότε στο 5ο Γυμνάσιο και ο καθηγητής της Μουσικής, ο Χάγιος, είδε ότι μπορούσα να κάνω κάτι περισσότερο από τα άλλα παιδιά. Αυτός με έσπρωξε».
Με προτροπή του έδωσε εξετάσεις στη σχολή Κ. Μιχαηλίδη. «Πήγα στον Μιχαηλίδη κι εκείνος μου έδωσε το ρόλο του Σάιλοκ στον "Εμπορο της Βενετίας". Πήγα κι εγώ στον Θόδωρο τον Εξαρχο, που τον γνώριζα, γιατί του πήγαινα τα ψώνια στο σπίτι, και του ζήτησα να με βοηθήσει. Αφηνα κάτω τα ψώνια κι άρχιζα να μελετώ τον Σάιλοκ. Πέτυχα στις εξετάσεις κι αυτό ήταν όλο».
Συνεργάστηκε το 1984 με την Ξένια Καλογεροπούλου στο έργο του Ζορζ Φεϊντό «Ψύλλοι στ' αυτιά», σε σκηνοθεσία Μίνου Βολανάκη, που γνώρισε μεγάλη επιτυχία |
Ετσι, «το τρελό παιδί που κυνηγούσε στο δρόμο το μεροκάματο» άρχισε να σπουδάζει χωρίς χρήματα στη Σχολή Μιχαηλίδη, γιατί δεν είχε να πληρώσει, και να βλέπει μπροστά του να ανοίγονται νέοι ορίζοντες. «Είχαμε δάσκαλο τον Τσαρούχη, θυμάμαι. Μας κάλεσε μια μέρα στο σπίτι του στην Καραγιώργη Σερβίας κι εκεί είδα για πρώτη φορά κεριά στα καντηλέρια. Πού να το ξέρω; Εγώ ήξερα ότι τα κεριά μόνο μέσα στην εκκλησία ανάβουν».
Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1955 με τον θίασο της Κατερίνας (Ανδρεάδη). Επαιξε για μια δεκαετία και πλέον έργα των Ν. Φώσκολου, Ν. Τσιφόρου-Πολ. Βασιλειάδη, Αλ. Σακελλάριου-Χρ. Γιαννακόπουλου, Π. Παπαδούκα, Δημ. Ψαθά, με τους Ντ. Ηλιόπουλο, Κώστα Χατζηχρήστο, Χρ. Ευθυμίου, Ρένα Βλαχοπούλου, Καίτη Μπελίντα, Σπεράντζα Βρανά, σε μια σειρά από επιθεωρήσεις και παράλληλα ενέδιδε στον εμπορικό σινεμά.
Ως το 1973 είχε πάρει μέρος σε 40 ταινίες. Ανάμεσά τους: «Η Κλεοπάτρα ήταν Αντώνιος», «Φίφης, ο αχτύπητος», «Ο μόδιστρος», «Χαρτορίχτρα», «Ο παλιάτσος», «Ο τσαχπίνης», «Για μια τρύπια δραχμή», «Ο παιχνιδιάρης», «Ο Σταύρος είναι πονηρός», ο «Ντιρλαντάς» και «Κοροϊδάκι της Πριγκιπέσσας».
Χάρη στη Μελίνα Μερκούρη, τότε υπουργό Πολιτισμού, ο Σταύρος Παράβας «μπήκε» το 1985 στην Επίδαυρο με τον «Πλούτο» σε σκηνοθεσία Λ. Ρονκόνι. Στη φωτογραφία με τον Γιώργο Δάνη, που έπαιζε τον Πλούτο, ενώ ο ίδιος ήταν ο δούλος Χρεμύλος |
Για το πέρασμά του από τον «κακό κινηματογράφο» εκείνης της εποχής έλεγε ότι «λόγω οικονομικής δυσχέρειας, σε εποχές μεγάλης φτώχειας κάναμε πράγματα που δεν μας αντιπροσωπεύουν». Εκτιμούσε ότι ο παλιός κινηματογράφος «τον τσάκισε» καλλιτεχνικά. Το κοινό δυσκολεύτηκε να τον αποδεχτεί ως ηθοποιό ρεπερτορίου. Αναβε κερί στη μνήμη της Μελίνας, χάρη στην οποία πρωτόπαιξε («Πλούτο») στην Επίδαυρο. «Δεκάξι χιλιάδες άτομα με χειροκροτούσαν για πρώτη φορά και με έκαναν να σκεφτώ ότι μπορώ να συνεχίσω, οδηγώντας τους ίσως σε καλύτερους δρόμους».
Πληθωρικός όπως ήταν και έτοιμος για όλα έπαιξε στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη, «Ακροπόλ», αλλά και σε τηλεοπτικές σειρές.
Δεν έζησε μεγάλες συγκινήσεις μόνο ως ηθοποιός. Ερωτεύτηκε, τον ερωτεύτηκαν και έκανε ένα γάμο. Με τη Βρετανίδα σύζυγό του Αν απέκτησε τρία παιδιά: τη Βανέσα, τη Μάρθα και τον Τζόναθαν, που έχασε αναπάντεχα. Πρόλαβε να ζήσει τη χαρά τού να γίνεσαι παππούς.
Η κηδεία του θα γίνει αύριο στις 5 μ.μ. στο Νεκροταφείο Καισαριανής δημοσία δαπάνη. Δήλωση για τον θάνατό του έκανε ο Μιχάλης Λιάπης. Η Μαρία Δαμανάκη από το ΠΑΣΟΚ και το τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΝ στάθηκαν ιδιαίτερα στην αντίστασή του στη διάρκεια της δικτατορίας.
Αποχαιρετισμός από τον Παντελή Βούλγαρη
«Κυριακή βράδυ τού τηλεφώνησα από τον Γράμμο να του ευχηθώ χρόνια πολλά για τη γιορτή του. Μιλήσαμε για μια μικρή συμμετοχή του στην ταινία. Δευτέρα πρωί (προχθές) συμφωνήσαμε τις ημερομηνίες. Παρά την κλονισμένη υγεία και την αδυναμία του, ο Σταύρος ήθελε πολύ να ξαναμυρίσει γύρισμα, συνεργείο, ηθοποιούς, σινεμά. Θαύμαζα πάντα το εκρηκτικό του ταλέντο. Αμεσος, με τέλεια αίσθηση του κινηματογραφικού χρόνου, υπέροχη κίνηση. Μας άφησε πολλές ταινίες να τον θυμόμαστε. Δεν είναι όλες καλές, αλλά ο Σταύρος Παράβας πάντα αστράφτει με την εκφραστικότητα και τη χάρη του. Σπουδαία πράγματα έκανε και στο θέατρο. Αληθινά μεγάλος. Εχασα έναν πολύ αγαπημένο σύντροφο, αδελφικό φίλο επί 34 χρόνια».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/09/2008
